İzhoranlar və Vodlar, Leninqradın yoxa çıxan azlıq qrupları

Leninqrad vilayəti (əyaləti) ölkənin şimal-qərb hissəsində yerləşən Rusiyanın federal subyektidir. Slavyan əhalisindən (ruslar, belaruslar və ukraynalılar) başqa, əyalətdə çoxlu sayda fin qrupları (inqriyan finləri, estonlar, vepsilər, izhoralar və vodlar) yaşayırdı. İzhora və Vod Leninqrad bölgəsinə aid idi, digər qrupların əksəriyyəti isə immiqrasiya nəticəsində yaranmışdır.

1926-cı il sovet siyahıyaalmasına əsasən, əyalətdə ümumilikdə 2.785.101 nəfər yaşayırdı. Əhalinin etnik tərkibi belə olub: ruslar – 83,43%, inqriyan finləri – 4,52%, yəhudilər – 3,17%, estonlar – 2,38%, polyaklar – 1,55%, almanlar – 0,91%, latışlar – 0,66%, belaruslar – 0,60%. , İzhora – 0,58%, Ukrayna – 0,47%, Vepsian – 0,46%, Litva – 0,26%, Vod – 0,02%.

Fin dilinə bənzər bir dildə danışsalar da, İzhora və Vod rus pravoslavlığını qəbul edirdilər və bununla da əsasən yevangelist lüteran olan İnqriyan Finlərindən fərqlənirdilər. Bu, bu iki qrupun qonşu slavyan əhalisinə assimilyasiyasını sürətləndirdi. Sovet hakimiyyəti əvvəlcə iki qrupa qarşı dözümlü idi və hətta 1930-cu illərdə məktəblərdə izhorian dilini tədris etməyə başladı. Bununla belə, sovet diktatoru İosif Stalin tezliklə tolerant siyasətə son qoydu və təmizləmələri zamanı iki etnik qrupu ağır şəkildə hədəf aldı.

Hətta 1939-cu il siyahıyaalınması zamanı Rusiyada cəmi 7847 izhoriyalı və 500 vod yaşayırdı. İkinci Dünya Müharibəsi onların taleyini təsirli şəkildə bağladı, çünki əhalinin böyük bir hissəsi döyüşlərdə öldürüldü, qalanları isə Sibirə sürgün edildi. İnternat düşərgələrinin bir çoxunda vəziyyət dəhşətli idi və demoqrafik qanaxma yeni zirvələrə çatdı. 1959-cu ildə cəmi 1062 izhoriyalı və 230 vod sağ idi. İzhoran və Vodik dilləri qadağan edildi və valideynlər uşaqlarını birdilli rus dilində danışan kimi böyütməyə məcbur edildi. Üstəlik, dağılma və məcburi assimilyasiya onların unikal mədəniyyətinin bir neçə onillik ərzində yox olması demək idi.

Yalnız 1960-cı illərdə İzhoranlar və Vodlara öz keçmiş kəndlərinə qayıtmağa icazə verildi. Bununla belə, Sovet hakimiyyəti artıq bölgəni Mərkəzi Rusiyadan olan slavyanlarla yenidən məskunlaşdırmışdı. Fin xalqı tezliklə öz kəndlərində slavyanlardan sayca üstün olduqlarını gördü. Uşaqlar və yeniyetmələr bu dildə rahat danışa bilmədiklərindən ana dillərini canlandırmaq üçün heç bir səy göstərilmədi. Həmçinin, qarışıq nikahlardan doğulan uşaqlar özlərini rus kimi tanımağa başladılar, çünki İzhora və Vod çox aşağı nüfuza malik idi.

SSRİ-nin dağılmasından sonra Finlandiyadan sərhədə yardımlar töküldü, lakin sonra artıq gec idi. Demək olar ki, bütün İzhora və Vod 70-80 yaşlarında idi və qarışıq irqli nəsillər artıq irsin qorunmasında maraqlı deyildilər.

2010-cu il Rusiya siyahıyaalınmasına görə, Rusiyada 266 izhora yaşayırdı. Daha bir neçə yüz nəfər Estoniyada yaşayır. 2010-cu ildə Vodların sayı 64 idi.

Rusiyada İzhoranın ən böyük əhalisi Sojkinskaja volostunda (Kingisepp rayonu, Leninqrad vilayəti) yerləşir. 2002-ci il siyahıyaalınması 1845 nəfərdən 77 İzhoranın orada yaşadığını qeyd etdi. Sağ qalan vodlar əsasən Lujitsi kəndində (Ust Luqa kənd soveti, Kinqisepp rayonu, Leninqrad vilayəti) cəmləşmişdir. Kənd əhalisinin təxminən dörddə biri (2002-ci ildə 84 nəfər) vodlardır.

Metbuat.org

Leave a Comment