{"id":3599,"date":"2023-09-30T07:50:50","date_gmt":"2023-09-30T07:50:50","guid":{"rendered":"https:\/\/metbuat.org\/?p=3599"},"modified":"2023-09-30T07:50:54","modified_gmt":"2023-09-30T07:50:54","slug":"az%c9%99rbaycanin-qarabag-secimi-etnik-t%c9%99mizl%c9%99m%c9%99-yoxsa-tarixi-d%c9%99yism%c9%99k-sansi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/metbuat.org\/?p=3599","title":{"rendered":"Az\u0259rbaycan\u0131n Qaraba\u011f se\u00e7imi: “etnik t\u0259mizl\u0259m\u0259”, yoxsa tarixi d\u0259yi\u015fm\u0259k \u015fans\u0131?"},"content":{"rendered":"
\n
\n
<\/picture>\n

\u015e\u0259klin m\u0259nb\u0259yi, <\/span> Getty Images<\/span><\/p>\n<\/div>\n<\/figure>\n

\n

H\u0259rbi \u0259m\u0259liyyatlar n\u0259tic\u0259sind\u0259 erm\u0259nil\u0259rin n\u0259zar\u0259tind\u0259 olan \u0259razil\u0259r Az\u0259rbaycan\u0131n n\u0259zar\u0259tin\u0259 ke\u00e7dikd\u0259n sonra minl\u0259rl\u0259 Qaraba\u011f erm\u0259nisi oran\u0131 t\u0259rk edir. <\/p>\n<\/div>\n

\n

Qaraba\u011f erm\u0259nil\u0259ri Az\u0259rbaycan hakimiyy\u0259tinin onlar\u0131n t\u0259hl\u00fck\u0259sizliyinin t\u0259min edil\u0259c\u0259yi v\u0259 h\u00fcquqlar\u0131na h\u00f6rm\u0259t olunaca\u011f\u0131 il\u0259 ba\u011fl\u0131 verdiyi v\u0259dl\u0259rin\u0259 inanm\u0131rlar.<\/p>\n<\/div>\n

\n

35 illik m\u00fcnaqi\u015f\u0259d\u0259n sonra onlar\u0131 inand\u0131rmaq asan olmayacaq, lakin bu, ilk n\u00f6vb\u0259d\u0259 Az\u0259rbaycandan as\u0131l\u0131d\u0131r, m\u00fcnaqi\u015f\u0259 \u00fczr\u0259 ekspert v\u0259 reinteqrasiya \u00fczr\u0259 Qafqazda sonuncu nazir Paata Zakarei\u015fvili deyir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

T\u0259hsilin\u0259 g\u00f6r\u0259 filosof olan Zakarei\u015fvili G\u00fcrc\u00fcstan v\u0259t\u0259nda\u015f c\u0259miyy\u0259tinin f\u0259al xadimi kimi, g\u00fcrc\u00fc-abxaz m\u00fcnaqi\u015f\u0259si zaman\u0131 h\u0259rbi \u0259sirl\u0259rin v\u0259 itkin d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f \u015f\u0259xsl\u0259rin axtar\u0131\u015f\u0131 v\u0259 m\u00fcbadil\u0259si il\u0259 m\u0259\u015f\u011ful olub.<\/p>\n<\/div>\n

<\/section>\n
\n

G\u00fcrc\u00fcstan h\u00f6kum\u0259tinin \u00fczv\u00fc v\u0259zif\u0259sind\u0259 o, \u00fc\u00e7 ba\u015f nazir d\u0259yi\u015fib, lakin son n\u0259tic\u0259d\u0259 Abxaziya il\u0259 C\u0259nubi Osetiyan\u0131n reinteqrasiyas\u0131na nail ola bilm\u0259yib.<\/p>\n<\/div>\n

\n

O, 2012-ci ild\u0259 nazir olmaq t\u0259klifi il\u0259 raz\u0131la\u015fanda, ilk n\u00f6vb\u0259d\u0259 Reinteqrasiya Nazirliyinin ad\u0131ndan \u201creinteqrasiya\u201d s\u00f6z\u00fcn\u00fc \u00e7\u0131xar\u0131b \u201cbar\u0131\u015f\u0131q v\u0259 v\u0259t\u0259nda\u015f b\u0259rab\u0259rliyi\u201d il\u0259 \u0259v\u0259z etmi\u015fdi. O bunu niy\u0259 etmi\u015fdi?<\/p>\n<\/div>\n

<\/section>\n
\n

– \u00c7\u00fcnki reinteqrasiya m\u00fcnaqi\u015f\u0259nin h\u0259llinin son m\u0259rh\u0259l\u0259sidir. 2012-ci ild\u0259 m\u0259n t\u0259yin olunanda abxazlar v\u0259 osetinl\u0259rl\u0259 he\u00e7 bir reinteqrasiyadan s\u00f6hb\u0259t ged\u0259 bilm\u0259zdi. Onlar biziml\u0259 dan\u0131\u015fm\u0131rd\u0131lar. \u015e\u0259xs\u0259n m\u0259niml\u0259 yax\u015f\u0131 m\u00fcnasib\u0259td\u0259 ola bil\u0259rdil\u0259r, amma m\u0259n onlar \u00fc\u00e7\u00fcn q\u0259tiyy\u0259n q\u0259buledilm\u0259z v\u0259zif\u0259 tutdu\u011fum \u00fc\u00e7\u00fcn m\u0259niml\u0259 r\u0259smi, formal olaraq dan\u0131\u015fmad\u0131lar. Qeyri-r\u0259smi – Allah xatirin\u0259 – telefonla v\u0259 sair\u0259, h\u0259tta g\u00fcrc\u00fc dilind\u0259 dan\u0131\u015fa bil\u0259rdin. Ona g\u00f6r\u0259 d\u0259 b\u00fct\u00fcn ili nazirliyin ad\u0131n\u0131 d\u0259yi\u015fm\u0259y\u0259 s\u0259rf etdim.<\/p>\n<\/div>\n

\n

M\u0259n ad\u0131 d\u0259yi\u015f\u0259n kimi Abxaziya v\u0259 C\u0259nubi Osetiya t\u0259r\u0259fl\u0259ri il\u0259 dan\u0131\u015f\u0131qlar v\u0259 t\u0259maslar ba\u015flad\u0131. D\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr\u0259m ki, biz bir ili bo\u015f yer\u0259 s\u0259rf el\u0259dik.<\/p>\n<\/div>\n

\n

M\u0259n reinteqrasiya \u0259leyhin\u0259 deyil\u0259m, amma bu, qar\u015f\u0131l\u0131ql\u0131 olmal\u0131d\u0131r, k\u00f6n\u00fcll\u00fc olmal\u0131d\u0131r v\u0259 yetkinl\u0259\u015fm\u0259lidir. G\u00fcrc\u00fcstanda bu ba\u015f verm\u0259mi\u015fdi, v\u0259ziyy\u0259t h\u0259l\u0259 yeti\u015fm\u0259mi\u015fdi.<\/p>\n<\/div>\n

\n

M\u0259n ondan \u00e7\u0131x\u0131\u015f edirdim ki, biz v\u0259t\u0259nda\u015f b\u0259rab\u0259rliyi m\u0259s\u0259l\u0259l\u0259rini n\u0259 q\u0259d\u0259r tez qald\u0131rsaq v\u0259 h\u0259ll ets\u0259k, m\u00fcnaqi\u015f\u0259l\u0259ri d\u0259 art\u0131q daha asan h\u0259ll etm\u0259k olar, \u015f\u0259rti des\u0259k, \u00e7\u00fcnki bu, G\u00fcrc\u00fcstanda olduqca a\u011f\u0131r m\u0259s\u0259l\u0259l\u0259rdir. V\u0259 hesab edir\u0259m ki, yaln\u0131z s\u00fclh yolu il\u0259, he\u00e7 bir yer\u0259 t\u0259l\u0259sm\u0259d\u0259n, bu m\u0259s\u0259l\u0259l\u0259r t\u0259dric\u0259n \u00fcz\u0259 \u00e7\u0131xar\u0131lmal\u0131 v\u0259 h\u0259ll edilm\u0259lidir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Erm\u0259nistan-Az\u0259rbaycan m\u00fcnasib\u0259tl\u0259rinin m\u00f6vcud v\u0259ziyy\u0259ti kontekstind\u0259 Az\u0259rbaycan daxilind\u0259, Qaraba\u011f kontekstind\u0259 v\u0259 Ukrayna kontekstind\u0259, t\u0259bii ki, yeni reall\u0131\u011fa yenid\u0259n baxmaq v\u0259 m\u00fcvafiq olaraq, d\u00fczg\u00fcn q\u0259rarlar q\u0259bul etm\u0259k laz\u0131md\u0131r.<\/p>\n<\/div>\n

\n
\"Qaraba\u011f<\/picture>\n

\u015e\u0259klin m\u0259nb\u0259yi, <\/span>PAATA ZAKAREISHVILI FAMILY ARCHIVE<\/span><\/p>\n<\/div>

\u015e\u0259klin alt yaz\u0131s\u0131, <\/span><\/p>\n

Paata Zakarei\u015fvili deyir ki, Az\u0259rbaycan reinteqrasiyan\u0131n s\u00f6zd\u0259, yoxsa \u0259m\u0259ld\u0259 olaca\u011f\u0131na q\u0259rar verm\u0259lidir<\/p>\n

<\/span><\/figcaption><\/figure>\n

\n

– Qaraba\u011f m\u00fcnaqi\u015f\u0259sind\u0259n s\u00f6z d\u00fc\u015fm\u00fc\u015fk\u0259n: Yevlaxda ilk dan\u0131\u015f\u0131qlar ke\u00e7irildi, amma, g\u00f6r\u00fcn\u00fcr, qar\u015f\u0131da kifay\u0259t q\u0259d\u0259r uzun yol var. Ancaq ilk add\u0131m at\u0131l\u0131b. Bu prosesd\u0259, sizc\u0259, Qaraba\u011fda erm\u0259nil\u0259ri v\u0259 az\u0259rbaycanl\u0131lar\u0131 g\u00f6zl\u0259y\u0259n \u0259n \u00e7\u0259tini n\u0259dir?<\/b><\/p>\n<\/div>\n

\n

– H\u0259r nec\u0259 olsa da, \u0259n \u00e7\u0259tini ondan ibar\u0259tdir ki, Az\u0259rbaycan hans\u0131 statusu se\u00e7diyin\u0259 dair bir q\u0259rara g\u0259lm\u0259lidir: bu, do\u011frudanm\u0131 inteqrasiyad\u0131r, yoxsa b\u00fct\u00fcn bunlar, sad\u0259c\u0259 s\u00f6zl\u0259rdir v\u0259 \u0259slind\u0259 s\u00f6hb\u0259t etnik erm\u0259nil\u0259rin Qaraba\u011fdan s\u0131x\u0131\u015fd\u0131r\u0131l\u0131b \u00e7\u0131xar\u0131lmas\u0131ndan gedir? Bu, \u00e7ox vacib m\u0259qamd\u0131r v\u0259 biz bunu alt\u0131 aydan sonra bil\u0259c\u0259yik.<\/p>\n<\/div>\n

\n

– Sizc\u0259, inteqrasiya nec\u0259 g\u00f6r\u00fcnm\u0259lidir?<\/b><\/p>\n<\/div>\n

\n

– \u018fg\u0259r Az\u0259rbaycan inteqrasiya strategiyas\u0131n\u0131 se\u00e7irs\u0259, o zaman b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyaya s\u00fcbut etm\u0259lidir ki, biz h\u0259qiq\u0259t\u0259n d\u0259, tam s\u0259mimiyy\u0259tl\u0259, ist\u0259yirik ki, bizim etnik erm\u0259ni v\u0259t\u0259nda\u015flar\u0131m\u0131z Az\u0259rbaycan \u0259razisind\u0259 qals\u0131nlar.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Etiraf etm\u0259liyik ki, bu, a\u011f\u0131r v\u0259ziyy\u0259tdir, \u00e7oxlu qan t\u00f6k\u00fcl\u00fcb v\u0259 aram\u0131zda etimad \u00e7ox a\u015fa\u011f\u0131d\u0131r. Ona g\u00f6r\u0259 d\u0259 biz he\u00e7 n\u0259d\u0259 israr etmirik. Sizi ba\u015fa d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fck, ona g\u00f6r\u0259 d\u0259 Erm\u0259nistan v\u0259t\u0259nda\u015fl\u0131\u011f\u0131nda ya\u015famaq ist\u0259y\u0259nl\u0259r\u0259 bir n\u00f6v ke\u00e7id d\u00f6vr\u00fc elan edirik, be\u015f v\u0259 ya 10 il, siz \u00f6z evinizd\u0259 maksimum t\u0259hl\u00fck\u0259siz \u015f\u0259raitd\u0259 ya\u015faya bil\u0259rsiniz. Amma Az\u0259rbaycan v\u0259t\u0259nda\u015fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 q\u0259bul ets\u0259niz, b\u0259zi \u00fcst\u00fcnl\u00fckl\u0259riniz olacaq, dem\u0259k ki, m\u00fcsb\u0259t diskriminasiya t\u0259tbiq olunacaq.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Biz erm\u0259ni dilinin, el\u0259c\u0259 d\u0259 kils\u0259nizin v\u0259 dig\u0259r fundamental kimlik d\u0259y\u0259rl\u0259rinizin qorunmas\u0131 \u00fc\u00e7\u00fcn h\u0259r \u015feyi ed\u0259c\u0259yik, La\u00e7\u0131n ke\u00e7id m\u0259nt\u0259q\u0259sinin a\u00e7\u0131q olmas\u0131n\u0131 v\u0259 sizin Erm\u0259nistana s\u0259rb\u0259st gedi\u015f-g\u0259li\u015finizi t\u0259min ed\u0259c\u0259yik.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Az\u0259rbaycan v\u0259t\u0259nda\u015fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 q\u0259bul ed\u0259nl\u0259r ali m\u0259kt\u0259bl\u0259r\u0259 q\u0259bulda, iqtisadi f\u0259aliyy\u0259td\u0259, bank sistemin\u0259 \u00e7\u0131x\u0131\u015fda, xaric\u0259 s\u0259f\u0259rd\u0259, siyasi h\u00fcquqlarda, Bak\u0131da v\u0259 ya dig\u0259r b\u00f6lg\u0259l\u0259rd\u0259 i\u015f\u0259 d\u00fcz\u0259lm\u0259kd\u0259 \u00fcst\u00fcnl\u00fckl\u0259r\u0259 malik olacaqlar. Bax, bu m\u0259qamlar dil\u0259 g\u0259tirilm\u0259lidir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Daha sonra – polis v\u0259 yerli \u00f6z\u00fcn\u00fcidar\u0259etm\u0259 nec\u0259 i\u015fl\u0259y\u0259c\u0259k, insanlar \u00f6zl\u0259rini nec\u0259 realla\u015fd\u0131racaq, orduya \u00e7a\u011f\u0131r\u0131\u015f nec\u0259 t\u0259\u015fkil olunacaq, erm\u0259ni g\u0259ncl\u0259ri harada xidm\u0259t ed\u0259c\u0259k? D\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr\u0259m ki, yen\u0259 d\u0259 \u0259n az\u0131 be\u015f il m\u00fcdd\u0259tin\u0259 moratorium olmal\u0131d\u0131r ki, \u201cdedov\u015fina\u201d v\u0259 \u201cqeyri-nizamnam\u0259\u201d m\u00fcnasib\u0259tl\u0259rind\u0259n uzaq tutmaq \u00fc\u00e7\u00fcn onlar h\u0259rbi xidm\u0259t\u0259 \u00e7a\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131n, yeni d\u00f6vl\u0259td\u0259 h\u0259yata \u00f6yr\u0259\u015fsinl\u0259r.<\/p>\n<\/div>\n

\n

H\u0259r nec\u0259 olsa da, bullinq <\/b>m\u00fcxt\u0259lif yerl\u0259rd\u0259 hans\u0131sa formada m\u00f6vcud olacaq. Adi insanlar s\u0259viyy\u0259sind\u0259 bunu k\u00f6k\u00fcnd\u0259n l\u0259\u011fv etm\u0259k m\u00fcmk\u00fcn deyil. Ancaq ba\u015fl\u0131cas\u0131 odur ki, zorak\u0131l\u0131\u011fa \u2013 ist\u0259r orduda, ist\u0259rs\u0259 d\u0259 dig\u0259r sah\u0259l\u0259rd\u0259 – reaksiya nec\u0259 olacaq.<\/p>\n<\/div>\n

\n

N\u0259z\u0259ri c\u0259h\u0259td\u0259n bizd\u0259 Avropa t\u0259cr\u00fcb\u0259si var, n\u0259 zaman ki, [Almaniya kansleri Konrad] Adenauer v\u0259 [Fransa prezidenti Charles] de Gaulle q\u0259rara g\u0259ldil\u0259r ki, frans\u0131zlarla almanlar daha bel\u0259 ya\u015faya bilm\u0259zl\u0259r – iki d\u00fcnya m\u00fcharib\u0259si ke\u00e7mi\u015fdi v\u0259 onlar d\u0259h\u015f\u0259tli i\u015fl\u0259r g\u00f6rm\u00fc\u015fd\u00fcl\u0259r. Onlar, iki d\u00fcnya m\u00fcharib\u0259sind\u0259 bir-birin\u0259 qar\u015f\u0131 d\u00f6y\u00fc\u015f\u0259n iki general (Adenauer d\u00f6y\u00fc\u015fm\u0259yib v\u0259 general olmay\u0131b – red.) <\/i>yeni Avropa yaratd\u0131lar.<\/p>\n<\/div>\n

\n

[Az\u0259rbaycan Prezidenti \u0130lham] \u018fliyevin unikal \u015fans\u0131 var. T\u0259\u0259ss\u00fcf ki, indi dey\u0259c\u0259yim\u0259 \u00e7ox da inanm\u0131ram, amma onun “ham\u0131m\u0131z, biz erm\u0259nil\u0259rl\u0259 az\u0259rbaycanl\u0131lar aras\u0131nda \u00e7ox\u0259srlik anla\u015f\u0131lmazl\u0131\u011fa son qoymal\u0131y\u0131q. V\u0259 qoy bu, m\u0259nim zaman\u0131mda ba\u015f versin, nec\u0259 ki, m\u0259n cavan v\u0259 f\u0259alam” dem\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn unikal \u015fans\u0131 var. <\/p>\n<\/div>\n

\n

Qoy bu m\u0259s\u0259l\u0259 \u00f6z h\u0259llini taps\u0131n v\u0259 Avropada oldu\u011fu kimi, Erm\u0259nistan-Az\u0259rbaycan m\u00fcnaqi\u015f\u0259sini \u0259b\u0259di olaraq tarixin arxivin\u0259 qovu\u015fduracaq yeni bir formada ifad\u0259 edilsin. Qoy bu, tariximizd\u0259 d\u0259h\u015f\u0259tli yuxu kimi qals\u0131n.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bu, tarixi \u015fansd\u0131r, ba\u015fqa he\u00e7 kimin bel\u0259 \u015fans\u0131 olmayacaq, ya o, bu \u015ftanq\u0131 qald\u0131racaq, ya da \u0259n az\u0131ndan, yax\u0131n g\u0259l\u0259c\u0259kd\u0259 he\u00e7 kim qald\u0131rmayacaq. Ona g\u00f6r\u0259 d\u0259, \u0259lb\u0259tt\u0259, bu istiqam\u0259td\u0259 ciddi b\u0259yanatlar verm\u0259k \u00e7ox vacibdir. M\u0259n h\u0259l\u0259 bu istiqam\u0259td\u0259 add\u0131mlar\u0131n he\u00e7 bir i\u015far\u0259sini g\u00f6rm\u00fcr\u0259m. Lakin \u00e7ox ist\u0259y\u0259rdim ki, s\u0259hv edim.<\/p>\n<\/div>\n

\n
\"La\u00e7\u0131n<\/picture>\n

\u015e\u0259klin m\u0259nb\u0259yi, <\/span>Getty Images<\/span><\/p>\n<\/div>\n<\/figure>\n

\n

– Amma ayd\u0131nd\u0131r ki, m\u00fcnaqi\u015f\u0259 ikit\u0259r\u0259fli h\u0259r\u0259k\u0259tli yoldur. V\u0259 erm\u0259nil\u0259r d\u0259 m\u00fc\u0259yy\u0259n add\u0131mlar atmal\u0131d\u0131rlar. \u0130ndi onlar \u00fc\u00e7\u00fcn d\u0259 \u00e7ox \u00e7\u0259tindir, \u00e7\u00fcnki qurbanl\u0131q hissi, m\u0259\u011flubiyy\u0259t h\u0259qar\u0259ti v\u0259 s. Sizc\u0259, Qaraba\u011fdak\u0131 erm\u0259nil\u0259rin v\u0259 Erm\u0259nistandak\u0131 erm\u0259nil\u0259rin bu v\u0259ziyy\u0259td\u0259n \u00e7\u0131xmas\u0131na v\u0259 Az\u0259rbaycana do\u011fru yaxnla\u015fmasna hans\u0131 add\u0131mlar k\u00f6m\u0259k ed\u0259 bil\u0259rdi?<\/b><\/p>\n<\/div>\n

\n

– Y\u0259qin ki, t\u0259krar ed\u0259c\u0259y\u0259m, amma ilk add\u0131m\u0131 Az\u0259rbaycan atmal\u0131d\u0131r, \u00e7\u00fcnki bu, Az\u0259rbaycan\u0131n \u0259razi b\u00fct\u00f6vl\u00fcy\u00fc, milli suverenliyi m\u0259s\u0259l\u0259sidir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

\u0130kinci add\u0131m\u0131, m\u00fcqabil add\u0131m\u0131, m\u00fctl\u0259q Az\u0259rbaycan \u0259razisind\u0259 qalmaq ist\u0259y\u0259n etnik erm\u0259nil\u0259r atmal\u0131d\u0131r. \u0130ndi onlar g\u0259l\u0259c\u0259kl\u0259ri \u00fc\u00e7\u00fcn qorxu i\u00e7ind\u0259dirl\u0259r, lakin \u00fcmid d\u0259 var ki, bu qorxu, ola bilsin, \u0259sass\u0131zd\u0131r. Ona g\u00f6r\u0259 d\u0259 ist\u0259r Erm\u0259nistanda, ist\u0259rs\u0259 d\u0259 Az\u0259rbaycanda erm\u0259nil\u0259r aras\u0131nda m\u00fctl\u0259q g\u0259r\u0259k s\u0259rb\u0259st fikir m\u00fcbadil\u0259si olsun.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Erm\u0259nil\u0259rin Az\u0259rbaycanla qon\u015fu kimi v\u0259 Az\u0259rbaycan\u0131n daxilind\u0259 v\u0259t\u0259nda\u015flar kimi h\u0259yat\u0131 il\u0259 ba\u011fl\u0131 m\u0259s\u0259l\u0259l\u0259ri m\u00fczakir\u0259 etm\u0259k azadl\u0131\u011f\u0131 olmal\u0131d\u0131r. Bunlar h\u0259m Erm\u0259nistan daxilind\u0259, h\u0259m d\u0259 diasporada a\u00e7\u0131q, s\u0259mimi s\u00f6hb\u0259tl\u0259r olmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Erm\u0259nil\u0259r bu m\u0259s\u0259l\u0259l\u0259ri ist\u0259r Bak\u0131da ictimai \u015f\u0259raitd\u0259, ist\u0259rs\u0259 d\u0259 yerl\u0259rd\u0259 qon\u015fular\u0131 il\u0259 s\u0259rb\u0259st m\u00fczakir\u0259 etm\u0259k imkan\u0131na malik olmal\u0131d\u0131rlar. Bir s\u00f6zl\u0259, Erm\u0259nistanda bu m\u00f6vzulara \u2013 y\u0259ni, \u0259g\u0259r s\u0259n bel\u0259 deyirs\u0259n, dem\u0259k, Az\u0259rbaycan casusu, yaxud milli xainis\u0259n – qoyulan qada\u011fa g\u00f6t\u00fcr\u00fclm\u0259lidir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

M\u0259n bunu bir g\u00fcrc\u00fc kimi t\u0259k ona g\u00f6r\u0259 demir\u0259m ki, biz d\u0259 bu yoldan ke\u00e7mi\u015fik, biz h\u0259l\u0259 d\u0259 bel\u0259 ya\u015fay\u0131r\u0131q, odur ki, Qafqazda bir-birimizd\u0259n \u00e7ox da f\u0259rql\u0259nmirik. Bu, \u00f6zl\u00fcy\u00fcnd\u0259 pis deyil. Qafqazl\u0131 oldu\u011fum \u00fc\u00e7\u00fcn xo\u015fb\u0259xt\u0259m. M\u0259n tez-tez h\u0259m Erm\u0259nistanda, h\u0259m d\u0259 Az\u0259rbaycanda oluram. M\u0259n el\u0259 hiss edir\u0259m ki, m\u0259nim evim G\u00fcrc\u00fcstan deyil, Qafqazd\u0131r.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bu bax\u0131mdan, m\u0259n g\u00fcman edir\u0259m ki, biz bir-birimiz\u0259 \u00e7ox ox\u015fay\u0131r\u0131q – ist\u0259r m\u00fcsb\u0259t, ist\u0259rs\u0259 d\u0259 m\u0259nfi m\u0259nada. Biz\u0259 mane olan pis x\u00fcsusiyy\u0259tl\u0259rd\u0259n biri d\u0259 odur ki, \u0259g\u0259r \u00e7oxluq n\u0259yis\u0259 b\u0259y\u0259nmirs\u0259, dem\u0259li, azl\u0131q xaindir. Bax, bunu biz h\u0259mi\u015f\u0259lik k\u00f6k\u00fcnd\u0259n silm\u0259liyik, \u00e7\u00fcnki bol\u015fevik yana\u015fmas\u0131 qal\u0131r: \u00e7oxluq haql\u0131d\u0131r, azl\u0131q is\u0259 el\u0259c\u0259 satq\u0131n deyil, d\u00fc\u015fm\u0259ndir v\u0259 siz onlara n\u0259 ist\u0259s\u0259niz, ed\u0259 bil\u0259rsiniz. C\u0259miyy\u0259tl\u0259rimizd\u0259ki bu \u0259xlaqs\u0131z bol\u015fevizm\u0259 bird\u0259f\u0259lik son qoymal\u0131y\u0131q.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Yax\u015f\u0131 olard\u0131 ki, erm\u0259nil\u0259r bu kontekstd\u0259 lider ola bilsinl\u0259r v\u0259 bunun \u00fcst\u00fcnd\u0259n addaya bilsinl\u0259r, b\u0259yan etsinl\u0259r ki, h\u0259r bir fikrin ya\u015famaq h\u00fcququ var v\u0259 bu m\u0259nada, ham\u0131 b\u0259rab\u0259rdir. Az\u0259rbaycanda ya\u015famaq ist\u0259y\u0259nl\u0259r is\u0259 orada ya\u015faya bil\u0259rl\u0259r v\u0259 biz onlar\u0131n orada ya\u015famas\u0131 \u00fc\u00e7\u00fcn h\u0259r \u015feyi etm\u0259liyik, oraya inteqrasiyas\u0131na k\u00f6m\u0259k etm\u0259liyik.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bu, Erm\u0259nistan t\u0259r\u0259find\u0259n \u00e7ox yax\u015f\u0131 olard\u0131. H\u0259m d\u0259 ona g\u00f6r\u0259 ki, kollektiv m\u0259suliyy\u0259t bol\u015fevikl\u0259rd\u0259n miras qalm\u0131\u015f d\u0259h\u015f\u0259tli bir fenomendir ki, \u0259ks\u0259riyy\u0259t haql\u0131d\u0131rsa, susmal\u0131, s\u0259sinizi k\u0259sm\u0259lisiniz.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bax, bel\u0259 olmamal\u0131d\u0131r. V\u0259 erm\u0259nil\u0259rin indi bunun \u00f6hd\u0259sind\u0259n g\u0259lm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn unikal \u015fans\u0131 var, \u00e7\u00fcnki h\u0259m Az\u0259rbaycanda, el\u0259 G\u00fcrc\u00fcstanda da bu bol\u015fevizm bu \u00f6lk\u0259l\u0259rin v\u0259t\u0259nda\u015flar\u0131n\u0131n f\u0259rdi q\u0259rarlar\u0131na t\u0259sir edir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

\u0130kincisi. Erm\u0259nistan \u00f6z\u00fcn\u00fc siyas\u0259t subyekti kimi d\u0259rk etm\u0259lidir, \u00e7\u00fcnki indiy\u0259 kimi Rusiya siyas\u0259tinin obyekti olub. M\u0259nim s\u00f6zl\u0259rim b\u0259zil\u0259rin\u0259 g\u00fcrc\u00fcm\u0259rk\u0259z\u00e7ilik kimi g\u00f6r\u00fcn\u0259 bil\u0259r, lakin bu, bel\u0259 deyil. D\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr\u0259m ki, Rusiyan\u0131n oldu\u011fu yerd\u0259 h\u0259mi\u015f\u0259 probleml\u0259r olmal\u0131d\u0131r: son n\u0259tic\u0259d\u0259 insanlara ist\u0259dikl\u0259ri qaydada ya\u015famaq imkan\u0131 verilmir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Ona g\u00f6r\u0259 d\u0259, m\u00fcvafiq olaraq, m\u0259n\u0259 el\u0259 g\u0259lir ki, Erm\u0259nistan Rusiya siyas\u0259tinin obyekti olmaqdan \u0259l \u00e7\u0259km\u0259li, C\u0259nubi Qafqaz siyas\u0259tinin subyektin\u0259 \u00e7evrilm\u0259lidir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bu, h\u0259m Bak\u0131, h\u0259m Ankara, h\u0259m d\u0259, t\u0259bii ki, Br\u00fcssel v\u0259 b\u00fct\u00f6vl\u00fckd\u0259 Avropa il\u0259 \u00fcmumi \u0259laq\u0259l\u0259r axtarmaq v\u0259 tapmaq dem\u0259kdir. Hesab edir\u0259m ki, C\u0259nubi Qafqaz\u0131n g\u0259l\u0259c\u0259yi NATO-dan, Avropa \u0130ttifaq\u0131ndan ke\u00e7ir. Bu istiqam\u0259td\u0259 ir\u0259lil\u0259yi\u015fd\u0259 Erm\u0259nistan liderl\u0259rd\u0259n biri ola bil\u0259rdi.<\/p>\n<\/div>\n

\n
\"Qaraba\u011f<\/picture>\n

\u015e\u0259klin m\u0259nb\u0259yi, <\/span>Getty Images<\/span><\/p>\n<\/div>\n<\/figure>\n

\n

– Son 30 ild\u0259 biz g\u00f6rd\u00fck ki, beyn\u0259lxalq ictimaiyy\u0259t v\u0259 beyn\u0259lxalq vasit\u0259\u00e7il\u0259r, AT\u018fT-in Minsk Qrupu, Avropa \u0130ttifaq\u0131, AB\u015e v\u0259 Rusiya ham\u0131s\u0131 birlikd\u0259 v\u0259 ayr\u0131-ayr\u0131l\u0131qda Az\u0259rbaycan-Erm\u0259nistan m\u00fcnaqi\u015f\u0259sind\u0259 n\u0259yis\u0259 d\u0259yi\u015fm\u0259y\u0259 \u00e7al\u0131\u015f\u0131rd\u0131lar v\u0259 onlarda bu al\u0131nm\u0131rd\u0131. Yaxud al\u0131n\u0131rd\u0131, amma q\u0131sa m\u00fcdd\u0259t\u0259. Az\u0259rbaycan\u0131n haz\u0131rk\u0131 m\u00f6vqeyin\u0259 baxsaq, o bu vasit\u0259\u00e7ilikd\u0259n yorulub v\u0259 hesab edir ki, \u00f6z suverenliyi v\u0259 erm\u0259ni azl\u0131\u011f\u0131 il\u0259 n\u0259 etm\u0259k m\u0259s\u0259l\u0259sini \u00f6zba\u015f\u0131na h\u0259ll etm\u0259k iqtidar\u0131ndad\u0131r. \u0130ndi o, Qaraba\u011f m\u0259s\u0259l\u0259sini \u00f6z daxili i\u015fi hesab edir. Beyn\u0259lxalq birlik \u2013 h\u0259min AB\u015e, yaxud Avropa \u0130ttifaq\u0131 \u2013 bununla ba\u011fl\u0131 n\u0259 ed\u0259 bil\u0259r?<\/b><\/p>\n<\/div>\n

\n

– B\u0259li, d\u0259v\u0259t olunmayanda prosesl\u0259rd\u0259 i\u015ftirak etm\u0259k \u00e7ox \u00e7\u0259tindir. H\u0259r halda, h\u0259l\u0259 C\u0259nubi Qafqazda Q\u0259rbi g\u00f6zl\u0259y\u0259n yoxdur.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Biz qafqazl\u0131lar \u00e7ox\u0259srlik nadir tariximizd\u0259n dan\u0131\u015fma\u011f\u0131 sevirik. Amma bu g\u00fcn C\u0259nubi Qafqazda ba\u015f ver\u0259nl\u0259r bu regionun tarixind\u0259 he\u00e7 vaxt – h\u0259tta 600-700 ild\u0259, \u0259l\u0259lx\u00fcsus son 50 ild\u0259 ba\u015f verm\u0259yib.<\/p>\n<\/div>\n

\n

N\u0259 olub? \u00dc\u00e7 imperiya olub: iki m\u00fcs\u0259lman – Fars v\u0259 Osmanl\u0131, sonra is\u0259 pravoslav – Rusiya imperiyas\u0131. V\u0259 bu \u00fc\u00e7 imperiya bu v\u0259 ya dig\u0259r \u015f\u0259kild\u0259 h\u0259r \u015feyi \u00f6z aralar\u0131nda par\u00e7a-par\u00e7a b\u00f6l\u00fc\u015fd\u00fcr\u00fcrd\u00fcl\u0259r. Sonra Sovet imperiyas\u0131, sonra MDB olub. \u0130ndi is\u0259 C\u0259nubi Qafqazda 600-700 v\u0259 ya daha \u00e7ox ild\u0259 ilk d\u0259f\u0259 bu \u00fc\u00e7 d\u00f6vl\u0259t t\u0259k qal\u0131r v\u0259 t\u0259\u0259ss\u00fcf ki, he\u00e7 d\u0259 h\u0259mi\u015f\u0259 \u0259n yax\u015f\u0131 q\u0259rarlar\u0131 q\u0259bul etmirl\u0259r.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Ancaq indi \u00f6z\u00fcm\u00fcz onlar\u0131 d\u0259v\u0259t etm\u0259s\u0259k, he\u00e7 bir imperiya biz\u0259 dikt\u0259 ed\u0259 bilm\u0259z. Tarixd\u0259 ilk d\u0259f\u0259 C\u0259nubi Qafqaz\u0131n \u00fc\u00e7 d\u00f6vl\u0259ti b\u00fct\u00fcn m\u0259s\u0259l\u0259l\u0259ri \u00f6z aralar\u0131nda h\u0259ll ed\u0259 bilir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Ba\u015fa d\u00fc\u015f\u00fcr\u0259m ki, onlar\u0131n say\u0131 \u00e7oxdur. \u00dcst\u0259lik, b\u0259zi uzaq qurumlar var, m\u0259s\u0259l\u0259n, NATO, Avropa \u0130ttifaq\u0131 v\u0259 s. kimi. M\u0259hz bu tarixi fonda m\u0259suliyy\u0259t d\u00f6vl\u0259tl\u0259rimizin – G\u00fcrc\u00fcstan\u0131n, Erm\u0259nistan\u0131n, Az\u0259rbaycan\u0131n – \u00fcz\u0259rin\u0259 d\u00fc\u015f\u00fcr.<\/p>\n<\/div>\n

\n

B\u0259lk\u0259 indi Az\u0259rbaycan\u0131n Erm\u0259nistanla bu m\u00fcnaqi\u015f\u0259y\u0259 son qoymaq \u00fc\u00e7\u00fcn ilk d\u0259f\u0259 \u015fans\u0131 var. Erm\u0259nistan buna nec\u0259 cavab ver\u0259c\u0259k? Qar\u015f\u0131l\u0131ql\u0131 siyas\u0259tin hans\u0131sa bir sinxronizasiyas\u0131 ba\u015flanmal\u0131d\u0131. M\u00fcasir frans\u0131z-alman, ingilis-frans\u0131z m\u00fcnasib\u0259tl\u0259ri d\u0259 bel\u0259c\u0259 \u0259zablar i\u00e7ind\u0259 do\u011fulub. Bax\u0131n, bizim n\u00fcmun\u0259l\u0259rimiz var, biz bu istiqam\u0259td\u0259 h\u0259r\u0259k\u0259t ed\u0259 bil\u0259rik.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bu \u00fc\u00e7 d\u00f6vl\u0259tin \u00f6z aralar\u0131nda hans\u0131sa \u00fcmumi parametrl\u0259ri, d\u0259y\u0259rl\u0259ri nec\u0259 tapa bil\u0259c\u0259yind\u0259n as\u0131l\u0131 olaraq, k\u0259nardan kimis\u0259 d\u0259v\u0259t etm\u0259k olar.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Dem\u0259k laz\u0131md\u0131r ki, T\u00fcrkiy\u0259 100 ild\u0259n sonra ilk d\u0259f\u0259 Qafqaza qay\u0131td\u0131. Bu, kiml\u0259rins\u0259 xo\u015funa g\u0259l\u0259 bil\u0259r, kiml\u0259rins\u0259 – yox, lakin bu, reall\u0131qd\u0131r. C\u0259nubi Qafqazdak\u0131 bu ki\u00e7ik otaqda t\u0259k bir fil var idi – Rusiya, indi is\u0259 T\u00fcrkiy\u0259 il\u0259 birlikd\u0259 iki fil var.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bu fonda, fikrimc\u0259, biz \u2013 \u00fc\u00e7 C\u0259nubi Qafqaz \u00f6lk\u0259si \u2013 bu b\u00f6lg\u0259d\u0259 kimi g\u00f6rm\u0259k ist\u0259diyimiz\u0259 v\u0259 onlarla nec\u0259 i\u015fl\u0259y\u0259c\u0259yimiz\u0259 dair bir q\u0259rara g\u0259lm\u0259liyik.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Bunun hans\u0131 ard\u0131c\u0131ll\u0131qla ba\u015f ver\u0259c\u0259yi vacib deyil, ancaq biz Avropaya do\u011fru h\u0259r\u0259k\u0259t etm\u0259liyik. Onlar\u0131n he\u00e7 biri zorla \u00f6z\u00fcn\u00fc biz\u0259 s\u0131r\u0131mayacaq – onlar Rusiya deyil. Biz el\u0259 etm\u0259liyik ki, Q\u0259rb, Avropa, demokratik t\u0259sisatlar \u00fc\u00e7\u00fcn c\u0259lbedici olaq. <\/p>\n<\/div>\n

\n

– Ukraynan\u0131n i\u015f\u011fal\u0131ndan sonra Rusiya beyn\u0259lxalq siyas\u0259td\u0259 getdikc\u0259 daha \u00e7ox t\u0259crid olunur, lakin eyni zamanda, C\u0259nubi Qafqazda \u00f6z t\u0259sirini davam etdirir, Rusiya s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar\u0131 Qaraba\u011fdad\u0131r. Sizc\u0259, Rusiya bu g\u00fcn Qaraba\u011fda bar\u0131\u015f\u0131q prosesind\u0259 Erm\u0259nistan v\u0259 Az\u0259rbaycana t\u0259sir g\u00f6st\u0259rm\u0259y\u0259 qadirdirmi? O orada hans\u0131 yeri tuta bil\u0259r?<\/b><\/p>\n<\/div>\n

\n

– D\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr\u0259m ki, Qaraba\u011f kontekstind\u0259 bu g\u00fcn d\u00f6rd oyun\u00e7u var. Oyun\u00e7ular\u0131n biri iki simadad\u0131r \u2013 Az\u0259rbaycan v\u0259 T\u00fcrkiy\u0259. Az\u0259rbaycan \u00f6z maraqlar\u0131n\u0131 h\u0259yata ke\u00e7irir, T\u00fcrkiy\u0259 is\u0259 t\u0259hl\u00fck\u0259sizlik zamini kimi \u00e7\u0131x\u0131\u015f edir v\u0259 ham\u0131ya g\u00f6st\u0259rir ki, he\u00e7 kim\u0259 Az\u0259rbaycanla g\u00fcc m\u00f6vqeyind\u0259n dan\u0131\u015fma\u011fa yol verm\u0259z.<\/p>\n<\/div>\n

\n

\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc oyun\u00e7u, ist\u0259nil\u0259n \u00e7irkin h\u0259r\u0259k\u0259t\u0259, h\u0259m\u00e7inin \u00f6z m\u00fctt\u0259fiqi Erm\u0259nistan\u0131 \u201catma\u011fa\u201d haz\u0131r olan Rusiyad\u0131r, t\u0259ki C\u0259nubi Qafqazda qals\u0131n. <\/p>\n<\/div>\n

\n

Lakin Rusiyan\u0131n 2025-ci il problemi var, bu vaxt Rusiya s\u00fclhm\u0259raml\u0131lar\u0131n\u0131n Qaraba\u011fda qal\u0131b-qalmamas\u0131 m\u0259s\u0259l\u0259si h\u0259ll olunmal\u0131d\u0131r \u2013 bu, ayd\u0131n \u015f\u0259kild\u0259 2020-ci il tarixli \u00fc\u00e7t\u0259r\u0259fli b\u0259yanatda qeyd olunub.<\/p>\n<\/div>\n

\n

\u0130ki ay \u0259vv\u0259l T\u00fcrkiy\u0259 \u0259sir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f ke\u00e7mi\u015f \u201cAzovstal\u201d d\u00f6y\u00fc\u015f\u00e7\u00fcl\u0259rini Ukraynaya t\u0259hvil ver\u0259nd\u0259n d\u0259rhal sonra Erdo\u011fan b\u0259yan etdi ki, 2025-ci ild\u0259 Az\u0259rbaycanda rus qo\u015funlar\u0131 olmayacaq. Bu s\u00f6zl\u0259r\u0259 az adam diqq\u0259t yetirdi. H\u0259tta \u018fliyev bu bar\u0259d\u0259 bu q\u0259d\u0259r birm\u0259nal\u0131 b\u0259yan etm\u0259mi\u015fdi. T\u00fcrkiy\u0259, h\u0259qiq\u0259t\u0259n Rusiyan\u0131 \u0259n az\u0131 Az\u0259rbaycanda g\u00f6rm\u0259k ist\u0259mir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Ancaq Erm\u0259nistanda da bununla ba\u011fl\u0131 i\u011fti\u015fa\u015flar m\u00fc\u015fahid\u0259 edirik. H\u0259tta Rusiya Erm\u0259nistanda, Erm\u0259nistan is\u0259 KTMT v\u0259 Avrasiya \u0130qtisadi \u018fm\u0259kda\u015fl\u0131q Birliyind\u0259 qalsalar bel\u0259, Erm\u0259nistan c\u0259miyy\u0259ti art\u0131q Rusiyaya etibar etmir. Bu, \u00e7ox vacibdir.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Ona g\u00f6r\u0259 d\u0259 m\u0259n birinci sual\u0131m\u0131za qay\u0131d\u0131ram: Az\u0259rbaycan\u0131n strategiyas\u0131 n\u0259dir? \u018fg\u0259r onun strategiyas\u0131 erm\u0259ni \u0259halisini inteqrasiya etm\u0259kdirs\u0259, o zaman Qaraba\u011fda Rusiya he\u00e7 d\u0259 laz\u0131m deyil. O, orada yaln\u0131z mane\u0259 olacaq.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Amma Az\u0259rbaycanda erm\u0259nil\u0259ri Qaraba\u011fdan tamamil\u0259 s\u0131x\u0131\u015fd\u0131r\u0131b \u00e7\u0131xarmaq m\u00f6vqeyi qalib g\u0259ls\u0259, o zaman h\u0259r \u015feyi Rusiyan\u0131n boynuna qoymaq olar: y\u0259ni erm\u0259nil\u0259rin t\u0259hl\u00fck\u0259sizlik t\u0259minat\u00e7\u0131s\u0131nda he\u00e7 n\u0259 al\u0131nmad\u0131.<\/p>\n<\/div>\n

\n

Ona g\u00f6r\u0259 d\u0259 hesab edir\u0259m ki, Rusiyan\u0131n yeri Qafqazdan k\u0259narda, y\u0259ni Qafqaz silsil\u0259sinin \u015fimal\u0131ndad\u0131r. Amma bunun \u00fc\u00e7\u00fcn g\u0259r\u0259k bu \u00fc\u00e7 \u00f6lk\u0259 – Az\u0259rbaycan, Erm\u0259nistan v\u0259 G\u00fcrc\u00fcstan \u2013 s\u0259yl\u0259ri v\u0259 m\u00f6vqel\u0259rini birl\u0259\u015fdirsinl\u0259r.<\/p>\n<\/div>\n<\/div>\n

Yaz\u0131 BBC Az\u0259rbaycan sayt\u0131ndan g\u00f6t\u00fcr\u00fcl\u00fcb<\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

\u015e\u0259klin m\u0259nb\u0259yi, Getty Images bir saat \u0259vv\u0259l H\u0259rbi \u0259m\u0259liyyatlar n\u0259tic\u0259sind\u0259 erm\u0259nil\u0259rin n\u0259zar\u0259tind\u0259 olan \u0259razil\u0259r Az\u0259rbaycan\u0131n n\u0259zar\u0259tin\u0259 ke\u00e7dikd\u0259n sonra minl\u0259rl\u0259 Qaraba\u011f … <\/p>\n

Read more<\/a><\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":3601,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[50],"tags":[57],"class_list":["post-3599","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-azrbaycan","tag-dagliq-qarabag-munaqissi","infinite-scroll-item","generate-columns","tablet-grid-50","mobile-grid-100","grid-parent","grid-50","no-featured-image-padding"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts\/3599"}],"collection":[{"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Fcomments&post=3599"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts\/3599\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":3602,"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts\/3599\/revisions\/3602"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/media\/3601"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Fmedia&parent=3599"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Fcategories&post=3599"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/metbuat.org\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Ftags&post=3599"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}